حمایت‌ها از عراق 
 
 
دیدار دونالد رامسفلد با صدام حسین در جریان جنگ عراق و ایران در تاریخ 20 دسامبر 1983 در جهت ادامه روابط دوستانه دو کشور و ارسال تجهیزات نظامی به عراق
توان نظامی عراق، امر مبهمی نبود که ایران در ارزیابی‌های نظامی خود از آن غافل شده‌باشد؛ ولی توجه به یک امر مهم ضروری است و آن اینکه هم‌زمان با تحولاتی که با پیروزی‌های ایران در جبهه‌های جنگ حاصل شد - و بیشتر از خسارتی که ایران به ارتش عراق وارد کرد - نظام جهانی به تجهیز و تقویت عراق پرداخت. به عنوان مثال، پس از آن که آشکار شد عراق توان پیشروی در خاک ایران را ندارد، فرانسه در بهمن 1359 اقدام به فروش هواپیماهای میراژ به عراق کرد. هم‌چنین پس از آن که توان نظامی ایران در طراحی عملیات خیبر مشخص شد، سلاح‌های شیمیایی در حد گسترده به عراق فروخته شد و برای فشار بیشتر بر ایران و تهدید جریان فروش نفت و محدود ساختن منابع ارزی ایران، فرانسه هواپیماهای سوپراتاندارد و موشک اگزوسه را به عراق فروخت.  این روند پس از عملیات بدر با فروش میگ 25 از طرف شوروی ادامه یافت و پس از عملیات کربلای پنج، سلاح‌های شیمیایی با کیفیت بهتر هم‌چون سیانور به عراق داده‌شد. در سال 1366 نیز با ایجاد تغییراتی در برد موشک‌های اسکاد-بی، عراق توانست تهران و شهرهای دورتر را هدف قرار دهد. در حقیقت، تحولات نظامی عراق از توان داخلی آن کشور ناشی نمی‌شد بلکه قدرت‌های بزرگ، اصلی‌ترین عامل در تجهیز و تقویت عراق بودند و این امری نبود که به آسانی قابل پیش‌بینی و مقابله باشد.
همچنین کشورهای عرب خاورمیانه نیز با اعطای وامهای کلان و کمکهای مالی بلاعوض، عراق را در خرید تجهیزات نظامی پیشرفته یاری می‌دادند. به عنوام مثال تنها در سال 1981 کمکهای مالی 4 کشور کویت، عربستان سعودی، امارات عربی متحده و قطر بالغ بر 11?500?000?000 دلار برآورد شده‌است.

پس از آتش‌بس
  
پل ویران شده خرمشهر نمونه‌ای از ویرانه‌های دوران جنگ
جنگ تحمیلی علیه ایران 2887 روز به طول انجامید که طی آن 1000 روز نبرد فعال صورت گرفت که 793 روز حمله از سوی رزمندگان ایرانی بود و 207 روز از سوی ارتش عراق.
مقاومت نیروهای ایرانی که منجر به طولانی شدن جنگ شد سبب شد تا ذخایر ارزی عراق که در ابتدای جنگ، حدود 30 میلیارد دلار بود، پس از شکست در عملیات بیت‌المقدس و فتح خرمشهر به صفر برسد و پس از پایان جنگ، این کشور بیش از 70 میلیارد دلار بدهی داشته باشد.
بر اساس آمارهای بین‌المللی، جنگ عراق و ایران 627 میلیارد دلار هزینه برای دولت ایران و 561 میلیارد دلار هزینه برای دولت عراق به همراه داشت. همچنین هزینه بازسازی خرابی‌های ناشی از جنگ برای ایران 644 و برای عراق 452 میلیارد دلار برآورد می‌شود. بر همین اساس در طول این جنگ 1?000?000 انسان کشته و زخمی شدند که از این میان 262?000 ایرانی و 105?000 عراقی کشته شده‌اند.
تلفات این جنگ براساس آمار رسمی حکومت ایران، جنگ تحمیلی 213?000 ایرانی کشته و 335?000 ایرانی معلول و 42?618 اسیر و 7000 مفقود الاثر و 1000 میلیارد دلار خسارت بر جامعه ایران وارد کرده‌است. در حال حاضر، 2 میلیون و 400 هزار هکتار اراضی ایران همچنان آلوده به مین است.جنگ عراق و ایران، بعد از جنگ ویتنام که 15 سال به طول انجامید، دومین جنگ طولانی قرن بیستم بود(جنگ جهانی اول 4 سال و جنگ جهانی دوم 6 سال به طول انجامید) مدافعان ایرانی برای دفاع از خرمشهر 35 روز جنگیدند. در حالی که در باز پسگیری خرمشهر، ایران 2 روزه موفق شد.

مقایسه قدرت نظامی عراق و ایران
قدرت نظامی عراق و ایران از آغاز جنگ در سال 1980 میلادی تا پایان جنگ در سال 1987 هیچگاه با یکدیگر یکسان نبود. حمایت تمامی کشورهای عربی بجز سوریه از رژیم بعث عراق و حمایت مالی و تسلیحاتی بسیاری از کشورهای جهان از رژیم بعث عراق، تفاوت نابرابری قدرت نظامی میان دو کشور را به خوبی نمایان می‌کند. جدول زیر، نمودار قدرت نظامی دو کشور را در آغاز جنگ و در پایان جنگ نشان می‌دهد که توسط مجله اکونومیست منتشر شد.
نابرابری توازن قدرت (1980-1987) عراق ایران
تانک در سال 1980 2700 1740
تانک در سال 1987 4500 1000
هواپیمای جنگنده در سال 1980 332 445
هواپیمای جنگنده در سال 1987 500+ 65
بالگرد جنگنده در سال 1980 40 500
بالگرد جنگنده در سال 1987 150 60
توپخانه در سال 1980 1000 1000+
توپخانه در سال 1987 4000+ 1000+
حامیان عراق
در طول جنگ 8ساله، نزدیک به 30 کشور انواع کمک‌های مالی، نظامی و تجاری را به عراق اعطا کردند. عمده کمک‌ها از سوی این کشورها بود:
•   ایالات متحده آمریکا
•  اتحاد جماهیر شوروی
•   عربستان سعودی
•   مصر
•   اردن
•   کویت
•   فرانسه
•   آلمان
‎
•   لهستان
 •   سنگاپور
‎
•   ایتالیا
‎
•  آفریقای جنوبی
•   سوئد
‎
•   رومانی
‎
•  یوگوسلاوی
:   برزیل
•   چین
•   جمهوری چک
‎
حامیان ایران
•   سوریه
•   لیبی
•  کره شمالی
•   ژاپن
•   هند
•   چین

جنایات جنگی
استفاده از سلاح‌های شیمیایی توسط عراق 
رژیم بعثی عراق روستای حلبچه را به دلیل جانبداری از نیروهای ایرانی مورد غضب قرارداد و مردم روستا را با گاز خردل(ایپریت)، گازهای اعصاب (تابون، سارین یا سومان) و بالاخره با سیانوژن قتل عام کرد.
 
تابلوی یادآوری حقیقت فروش افزار جنگی شیمیایی توسط آلمان به عراق، نصب شده در خیابان فردوسی تهران، روبروی سفارت آلمان.
عراق در طول جنگ 3500? بار به ایران حمله شیمیایی کرد که ? 30?مورد از آنها در مناطق مسکونی بوده‌است. نخستین نقطه جغرافیایی ایران که قربانی سلاحهای شیمیایی عراق شد منطقه‌ای بین هلاله و نی خزر در ? 50?کیلومتری غرب ایلام بوده‌است. با بیش از 100000 قربانی ناشی از جنگ شیمیایی عراق بر ضد ایران در طول هشت سال جنگ تحمیلی، ایران یکی از بزرگ‌ترین قربانیان سلاح‌های کشتار جمعی می‌باشد.
بر اساس گزارشهای بنیاد شهید ایران، تخمین رسمی شهروندان غیرنظامی که به سلاح‌های شیمیایی آلوده شده‌اند و کودکانی که بر اثر آن آلوده شده‌اند را در بر ندارد.بسیاری از آنان به بیماریهای خونی، ریه و پوستی مبتلا شده‌اند.
بمباران شیمیایی شهر سردشت توسط عراق در 7 تیر 1366 فجیع‌ترین تهاجم از این نوع بود که سبب کشته و مجروح شدن عده? بسیاری از مردم غیرنظامی شد. جمهوری اسلامی ایران شهر سردشت را نخستین شهر قربانی جنگ افزارهای شیمیایی در جهان بعد از بمباران هسته‌ای هیروشیما نامید.
وحشیانه‌ترین مورد استفاده در اسفند 1366، در حلبچه بوده‌است که وسیع‌ترین مورد استفاده از جنگ افزارهای شیمیایی از زمان جنگ جهانی اول تاکنون به شمار می‌رود که حداقل 5000 تن از مردم کُرد و مسلمان این شهر را کشته و 7000 تَن دیگر را مجروح کرد.
طارق عزیز معاون نخست وزیر و وزیر امور خارجه عراق درسال1986 درجریان سفر رسمی سه روزه خود به برزیل اعتراف کرده بود که عراق درجنگ علیه ایران بارها و در موارد مختلف از سلاح‌های شیمیایی استفاده کرده‌است. دبیر کل سازمان نیز در سخنرانی خود در 8 فروردین ماه سال 1367 به استفاده وسیع عراق از سلاح‌های شیمیایی در حلبچه اشاره کرده بود.
بر اساس گزارشهای رسمی، گاز اعصاب باعث مرگ بیش از20000 سرباز ایرانی به صورت آنی می‌باشد.از90000 بازمانده این حملات 5000 نفر از آنها به طور مرتب به درمان نیاز دارند و در حدود 1000 نفر از آنان هنوز در بیمارستان بستری می‌باشند و حال آنان وخیم گزارش شده‌است.بسیاری دیگر نیز مورد اصابت گاز خردل بوده‌اند. همچنین عراق گازهای شیمیایی را بر ضد غیرنظامیان، روستاییان و بیمارستان‌ها استفاده کرد که باعث مرگ بسیاری از آنان شد. علاوه بر این 308 موشک عراقی در طی سالهای 1988-1980 بر ضد نواحی پر جمعیت ایران شلیک شد که باعث مرگ12931 نفر شد.
در 21 مارس 1986 شورای امنیت سازمان ملل متحد اعلام کرد که «اعضای این شورا پس از تحقیقات کارشناسان به این نتیجه رسیدند که سلاح‌های شیمیایی در موارد زیادی توسط نیروهای عراقی بر ضد نظامیان ایرانی به کار برده شده‌است و اعضای شورای امنیت به شدت این اقدام عراق در ادامه دادن استفاده از سلاح‌های شیمیایی را محکوم می‌کنند.»
تنها کشوری که این موضوع را وتو کرد ایالات متحده امریکا بودبنا به گفته کلنل والتر لانگ (به انگلیسی: Colonel Walter Lang)، یک مقام ارشد وقت سازمان اطلاعات دفاعی آمریکا(بازنشسته)«استفاده از سلاح‌های شیمیایی در میدانهای جنگی توسط عراق موضوع مهمی برای ریگان و دستیاران او نبود.زیرا تنها برای آنها مهم بود که عراق در این جنگ شکست نخورد.» همچنین او ادعا کرد که سازمان اطلاعات دفاعی «هرگز استفاده از سلاح‌های شیمیایی بر ضد غیرنظامیان را نپذیرفت.اما استفاده از آن در میدان جنگ برای جلوگیری از شکست عراق را اجتناب ناپذیر می‌دانست.» گرچه با وجود این اظهارات دولت ریگان حتی پس از حمله شیمیایی عراق با گازهای سمی به به شهروندان عراقی کرد خود کمکهای خود به عراق را قطع نکرد.

ملت و دولت ایران از دو موضوع بسیار ناراحت و خشمگین هستند.
یک اینکه جامعه جهانی به عراق در توسعه سلاح‌های شیمیایی کمک کرد و دوم اینکه جامعه جهانی هیج اقدامی برای تنبیه دولت بعث عراق، حتی پس از دریافت گزارشهای تایید شده‌ای از استفاده سلاح‌های شیمیایی انجام نداد.و این ناراحتی پس از اشغال عراق و سرنگونی رژیم بعثی عراق به دست کشورهای غربی به ویژه ایالات متحده آمریکا افزایش یافت.
همچنین کمیته اطلاعات دفاعی، ایران را به استفاده از سلاح‌های شیمیایی متهم کرد.اما این ادعاها تا کنون تایید نشده‌است.
بر اساس گفته‌های جوست هیلترمن (به انگلیسی: Joost Hiltermann) (پژوهشگر اصلی سازمان دیده بان حقوق بشر در سال‌های 1994-1992، یک پژوهش دوساله که همچنین بازرسی‌های میدانی را در برمی گرفت و همچنین به اسناد رژیم عراق دست یافته‌است و در حال بررسی آنهاست) درباره جنگ عراق و ایران شماری از اتهامات و اظهارات درباره به کارگیری سلاح‌های شیمیایی توسط ایران وجود دارد.امادر هیچ موردی هیچ گزارش معتبری وجود ندارد. بر اساس گفته‌های Gary Sick و Lawrence Potter این اتهامات بر ضد ایران را «ادعاً خواند و افزود»هیچ دلیل قانع کننده‌ای درباره اینکه ایران در زمینه استفاده از سلاح‌های شیمیایی گناهکار اصلی باشد ارایه نشده‌است.، شاید به خاطر اینکه در آن زمان هیچ مدرک و دلیلی وجود نداشته‌است.
در دادگاه دسامبر 2006 صدام گفت که «با افتخار» مسوولیت هرگونه حمله با سلاح‌های متعارف یا شیمیایی بر ضد ایران را به عهده می‌گیرد.
بر طبق گزارش عراق به سازمان ملل متحد، مواد لازم برای تولید سلاح‌های شیمیایی از شرکتهایی از آمریکا، آلمان غربی، انگلستان، فرانسه و جمهوری خلق چین به دست آمده‌است.در دسامبر 2002 در گزارش 1200 صفحه‌ای عراق نام شرکتهای شرقی و غربی و از جمله اشخاصی که در مجموع 17602 تن مواد شیمیایی را در طول دو دهه در اختیار عراق گذاشته‌اند فاش شد.بزرگ‌ترین ذخیره مواد خام برای تولید این سلاح‌های شیمیایی به میزان 4515 تن از سنگاپور، 4261 تن از هلند، 2400 تن مصر، 2343 تن هندوستان، 1207 تن از دولت فدرال آلمان، می‌باشد.یک شرکت هندی، اگزومت پلاستیک (به انگلیسی: Exomet Plastic)، که اکنون بخشی از EPC می‌باشد 2292 تن از مواد پیش نیاز را به عراق صادر کرد. شرکت ال خلیج (فارس) شیمی که در سنگاپور قرار دارد و متعلق به سرمایه‌داران اماراتی می‌باشد بیشتر از 4500 تن پیش نیازهای گازهای VX، سارین و خردل به همراه وسایل تولید آن را به عراق فرستاد.
شکنجه و قتل عام اسرای ایرانی
وضعیت اردوگاههای اسرای ایرانی در عراق با وضعیت اردوگاههای هیتلر مقایسه شده‌است. هزاران تن از اسرای ایرانی در دوران جنگ توسط ارتش و استخبارات عراق شکنجه و کشته شدند. کارشکنی صدام در روند آزادی اسرا این مسئله را تا بیش از یک دهه پس از پایان جنگ ادامه داد. پس از سرنگونی رژیم صدام و دستگیری مقامات استخبارات عراق اطلاعات بیشتری پیرامون جنایات عراق در طول جنگ یا ایران افشا شد. تعداد اسرای ایرانی کشته شده بیش از شش هزار نفر تخمین زده شده‌است.
همچنین در بازجویی از اسرای عراقی مشخص شده که افسران ارتش بعث در موارد متعدد اسرای ایرانی زخمی را در صحنه نبرد به حال خود رها کرده تا در اثر خونریزی مداوم به مرور زمان جان خود را از دست دهند.
حمله به مناطق مسکونی و کشتار غیر نظامیان
جنگ شهرها
حمله عراق به مناطق مسکونی و غیر نظامی از روز سوم جنگ شروع شد. مردم اهواز در 2 مهر 1359 شاهد بمباران خانه‌هایشان توسط میگهای عراقی بودند. اهالی دزفول نیز که در طول جنگ بارها شاهد بمباران و موشک باران شهرشان بودند، اولین بار در تاریخ 16 مهر 1359 مورد هجوم 4 فروند میگ عراقی واقع شدند. در این حمله 70 نفر ساکنان شهر کشته و 300 نفر زخمی و خسارات فراوانی به تاسیسات شهری وارد شد.
در کنار بمباران هوایی، حملات موشکی نیز آغاز شد. موشکهای زمین به زمین (SCUDB)و (FRAG) تلفات جانی سنگینی برجای گذاشت. نیروهای نظامی ایران تا تاریخ 1363/3/10 از بمباران مناطق مسکونی عراق خودداری کردند؛ ولی متعاقب صدور اعلامیه ارتش عراق در تاریخ مذکور مبنی بر تهدید رسمی ساکنان شهرهای مرکزی ایران به بمباران، ارتش ایران نیز در سطح محدود شروع به اقدام متقابل کرد. اولین حمله ایران در همان ماه و بعد از صدور اخطاریه به ساکنان شهرهای مرزی و مناطق مجاور تاسیسات نظامی در تاریخ1363/3/15، انجام شد. بلافاصله بعد از اقدام ارتش ایران، سازمان ملل متحد طی پیامی از طرفین خواست تا از حمله به مناطق مسکونی جبهه مقابل خودداری کنند. بدین ترتیب توافق 12 ژوئن 1984(1363/3/22) بین دول درگیر جنگ شکل گرفت. به دنبال این توافق بنابر تقاضای دبیرکل از شورای امنیت، هیاتهای ناظر آن سازمان جهت نظارت بر اجرای مفاد این توافق در تهران و بغداد مستقر شدند. رژیم عراق چند روز بعد در اعلامیه‌ای بیان کرد:
« عراق در صورتی از حمله به شهرها و مناطق مسکونی خودداری خواهد کرد که مناطق مزبور مرکز تجمع نیروهای نظامی نباشد.  »
بدین ترتیب عراق با نقض آتش‌بس به بهانه‌های واهی، مجدداً شروع به نقض توافقنامه 12 ژوئن کرد. از جمله تاییدیه هیئت حاضر در تهران، حمله عراق به سه روستای بردیه، علاونه و دهلاویه در تاریخ 9 ژانویه 1985(1363/10/19) می‌باشد.
رژیم عراق در چندین مورد برای انحراف افکار عمومی مدعی بمباران مناطق مسکونی خویش از جانب ایران شد که هربار با نظر مخالف هیئت کارشناسی سازمان ملل روبرو می‌شد. از جمله در 14 سپتامبر 1984 که مدعی بمباران روستای ابومغیره در حوالی بصره از جانب فانتوم‌های ایران شد. هیئت مزبور از منطقه دیدار کرد و اعلام کرد نشانه‌ای از حملات هوایی وجود ندارد.
در بهمن 1363 وزیر وقت امور خارجه ایران طی یادداشتی برای دبیرکل، با اعلام پایبندی ایران به توافق 12 ژوئن، به اقدامات ادامه دار عراق اعتراض کرد. در پی سکوت سازمان ملل و طیف جدیدی از بمباران عراق بر روی شهرهای ایران بخصوص بروجرد، اندیمشک و مسجد سلیمان، رئیس جمهور وقت ایران در تاریخ 1363/11/19 اخطاریه حمله مقابله به مثل ایران به شهرهای بصره و مندلی را صادر کرد. پس از بمباران تهران در اوایل سال 1364، ایران نیز شروع به بمباران مناطقی از عراق کرد.
در طول 8 سال جنگ مستقیم، جنگ شهرها یکی از زمینه‌های اصلی افزایش تلفات طرفین و بالاخص ایران بود. این جنگ تا 11 اردیبهشت 1367 که روز موشک باران وسیع تهران بود ادامه یافت.
مجموع کشته شدگان حملات هوایی عراق به مناطق مسکونی ایران 15959 اعلام شد
آلودگی نفتی خلیج فارس
جنگ نفت‌کش‌ها
اولین حمله به تاسیسات نفتی طرفین درگیر جنگ از جانب رژیم عراق صورت گرفت. در این حمله که در تاریخ 8 بهمن 1361 به میدان نفتی نوروز انجام شد سکوی شماره 3 میدان آسیب دید. 21 روز بعد دومین حمله به سکوی چاه مزبور انجام شد که نتیجه? آن تخریب کامل سکو و فوران روزانه 2500 بشکه نفت‌خام به آبهای خلیج فارس و آلودگی وسیع آن بود. برابر اعلام شرکت نفت فلات قاره ایران میزان نفتی که تنها از فوریه تا اواخر سپتامبر 1983 به آبهای خلیج فارس نشت کرد، حدود 71 میلیون گالن براورد می‌شود. این آلودگی نفتی بی‌سابقه بیشترین خسارات را به کشورهای بحرین، قطر، کویت و عربستان سعودی وارد آورد و آنها را با کمبود آب آشامیدنی و ماهی روبرو کرد. بسیاری از کارخانجات تصفیه آب این کشورها تعطیل شدند. همچنین بسیاری از جانداران دریایی خلیج فارس از گونه‌های بوفالو دریایی، لاک پشت، دلفین و مار آبی و پرندگان نابود شدند بر اساس براورد کارشناسان، در بین سالهای 87-1980، 28? از نفت استخراج شده از چاههای نفت کشورهای حوزه خلیج فارس به هدر می‌رفت. جمهوری اسلامی ایران، رژیم عراق را متهم به نقض ماده? 35 پروتکل 1977 الحاقی به قرارداد1949 ژنو کرد.
حمله به هواپیماهای مسافربری
در طول جنگ عراق و ایران چندین مرتبه به هواپیماهای مسافربری ایران و کشورهای دارای روابط دیپلماتیک با این کشور حمله شد که چندین جنایت جنگی را بوجود آورد:
• 4 می 1982:حمله جت نیروی هوایی عراق به هواپیمای بنیحیی، وزیر وقت امور خارجه الجزایر، بعد از ورود هواپیمایش به داخل مرزهای ایران. این حمله به انهدام هواپیمای حامل وزیر و کشته شدن وزیر و هیئت همراه انجامید.
• 20 فوریه 1986:انهدام یک فروند هواپیمای مسافربری تهران به اهواز در حال پرواز. در این حمله همه مسافران کشته شدند.
• 30 دسامبر 1985: یک هواپیمای خطوط هوایی ترکیه حامل بازرگانان و تجار ترک در حال بازگشت از ایران و در داخل مرز هوایی ترکیه مورد حمله جنگنده‌های عراقی قرار گرفت و مجبور به فرود اضطراری شد.
• 28 مارس 1986: یک هواپیمای مسافربری ایران در حال پرواز مورد حمله جنگنده‌های عراقی قرار گرفت و به شدت آسیب دید.
• 15 اکتبر 1986:در یک حمله هوایی به فرودگاه شیراز، یک هواپیمای مسافربری در روی باند هدف بمباران قرار گرفت. در این حمله 30 مسافر هواپیما جان خود را از دست دادند.
• 30 اکتبر 1986:یک هواپیمای خطوط هوایی کویت در حالی که از ترکیه به سمت ایران در پرواز بود، مورد رهگیری یک جت نیروی هوایی عراق قرار گرفت.
• 3 ژوئیه 1988:ناو یواس‌اس وینسنس آمریکا هواپیمای ایرباس آ-300 مسافربری ایران به شماره پروازی 655 ایران ایر را مورد اصابت دو فروند موشک ریم-64 استاندارد قرار داد و منهدم کرد. در این حادثه 290 نفر مسافر جان خود را از دست دادند.
پرداخت غرامت جنگی
در سال 1991 خاویر پرز دکوئیار (دبیرکل وقت سازمان ملل متحد) رسماً، عراق را آغازگر جنگ معرفی کرده و از خواسته ایران برای دریافت غرامت پشتیبانی کرد. دولت هاشمی رفسنجانی، رقم خسارت‌های وارده به ایران را هزار میلیارد دلار برآورد نمود، ولی سازمان ملل تنها با 200 میلیارد آن موافقت نمود ولی این مسئله به دلیل قطع رابطه بین ایران و عراق در آنزمان مسکوت ماند.
این ماجرا دوباره در زمان ریاست محمود احمدی نژاد مطرح گردید، در مرداد سال 1389 کاظم جلالی در این رابطه گفت: «ایران باید دریافت غرامت جنگ تحمیلی از عراق را به طور جدی پیگیری کند.» و این غرامت را «حقوق ملی جمهوری اسلامی ایران» نامیده که کسی نمی‌تواند از آن تنزل کند. در همین حال حشمت‌الله فلاحت‌پیشه رئیس گروه دوستی پارلمانی ایران و عراق پیشنهاد کرد که «عراق می‌تواند برای جبران خسارت جنگی که به ایران وارد کرده‌است، یک سری از چاه‌های نفت خود را در قالب نوعی تعامل غیر نقدی به جای غرامت به ایران واگذار کند».
در شهریور 1389، کمیسیون امنیت ملی و سیاست خارجی مجلس شورای اسلامی با تهیه طرحی دولت را ملزم به پیگیری اخذ غرامت‌های جنگ کرده است. ولی تا به حال دولت محمود احمدی نژاد برای پیشبرد این مقصود هیچ عملی انجام نداده است، گفته می‌شود اختلافات بین دولت و مجلس باعث عدم واکنش دولت به این طرح است. ↑ [[nathaniel_hurd@hotmail.com <nathaniel_hurd@hotmail.com>|Nathaniel Hurd]]؛ Glen Rangwala (در تاریخ 15 ژوئیه 2000). U.S. Diplomatic and Commercial Relationships متن پانویس 51. بایگانی شده از نسخه? اصلی در تاریخ 21 دسامبر 2001. بازدید در تاریخ 5 سپتامبر 2009.
منابع مکتوب
• محمد درودیان. حلبچه تا مرصاد. انتشارات مرکز مطالعات و تحقیقات جنگ،
• حسن درّی. کارنامه نبردهای زمینی. موسسه مطالعات سیاسی فرهنگی اندیشه ناب. چاپ دوم، تهران: انتشارات مرکز مطالعات و تحقیقات جنگ، 1383، 8-48-6315-964. ‏
• محمد درودیان. خونین شهر تا خرمشهر. انتشارات مرکز مطالعات و تحقیقات جنگ،
• فرهاد درویشی. ریشه‌های تهاجم. انتشارات مرکز مطالعات و تحقیقات جنگ،
• محمد درودیان. خرمشهر تا فاو. انتشارات مرکز مطالعات و تحقیقات جنگ،
• Bradley Peniston. NO HIGHER HONOR. Naval Institute Press، 1591146615. ‏
• اسناد تجاوز به روایت مطبوعات خارجی(جلد اول). چاپ اول، تهران: بنیاد حفظ آثار و ارزشهای دفاع مقدس، 1372.
• اسناد تجاوز به روایت مطبوعات خارجی(جلد دوم). چاپ اول، تهران: بنیاد حفظ آثار و ارزشهای دفاع مقدس، 1372.
• غلامرضا خلیلی شهانقی. آوای پنهان. اورمزد گلیاری. فیپا. چاپ اول، تهران: انتشارات رابعه، 1381، 2-03-7769-964. ‏
• علی اکبر ولایتی. تاریخ سیاسی جنگ تحمیلی. چاپ اول، تهران: دفتر نشر فرهنگ اسلامی، 1376، 1-469-430-964. ‏
• عباس هدایتی. شورای امنیت و جنگ تحمیلی. چاپ دوم، تهران: موسسه چاپ و انتشارات وزارت امور خارجه، 1374.
• ابراهیم حاج محمدزاده-علیرضا لطف الله زادگان-محمد درودیان-جواد زمان زاده-شهید محمد گرگانی-حسین یکتا(مترجم منابع خارجی). روزشمار جنگ عراق و ایران(کتاب چهارم:هجوم سراسری). چاپ اول، تهران: مرکز مطالعات و تحقیقات جنگ، 1372.
• عدنان اکتار. تاریخ ناگفته و پنهان آمریکا. ترجمه? نصیر صاحب خلق. اول. تهران: هلال، 1384، 8-41-6938-964. ‏
• تحلیلی بر جنگ تحمیلی رژیم عراق علیه جمهوری اسلامی ایران. تهران: دفتر حقوقی وزارت امور خارجه، 1361.
• دکتر منوچهر پارسادوست. نقش سازمان ملل در جنگ عراق و ایران. تهران: شرکت سهامی انتشار، 1371.
منابع اینترنتی
• رویدادهای جنگ تحمیلی
• ساجد-سایت جامع دفاع مقدس
• پایگاه اطلاع رسانی ارتش جمهوری اسلامی ایران
• موسسه فرهنگی و اطلاع رسانی تبیان
• پایگاه اطلاع‌رسانی جنگ عراق و ایران
• پژوهشگاه علوم و معارف دفاع مقدّس